یکی از مهمترین تکلیف ها برای بخش تجارت خارجی برای متولیان مربوطه در دولت و بانک مرکزی در این مقطع فراهم آوردن راهکاری برای تسهیل در صادرات فرش دستی می باشد. این خواسته در قالب های گوناگون از سوی جامعه فعالان فرش دستباف و نیز تجار این بخش کرارا اظهار شده و خواستار توجه به این مهم از سوی مسئولان ذی ربط شده اند. به عقیده این فعالان در شرایطی که آمریکای شمالی از بیش از دو دهه است که فرش دستباف ایران را تحریم کرده و اروپای غربی نیز به دلیل تحریم ها بصورت مستقیم تمایلی به وارد کردن این کالای آمیخته به فرهنگ و هنر مناطق کشور ندارند، اعمال مقررات سخت و دست و پاگیر برای بازگرداندن ارز حاصل از صادرات فرش در مهلت هایی کم و غیرقابل تحقق در حقیقت نوعی خود تحریمی محسوب می شود.
بنابراین یک برنامه ریزی کارشناسی شده برای افزایش صادرات این بخش بمنظور بهبود معیشت فعالان آن، از بافنده تا فروشنده و از روستایی تا بافنده شهری یک ضرورت جدی محسوب می شود.
باید توجه داشت که اخیرا ، بر اساس گزارش های بخش های مربوط به تجارت این بخش، صادرات فرش دستباف در سال گذشته روند کاهشی داشته که به اعتقاد فعالان حوزه فرش افزایش قیمت برخی مواد اولیه و تداوم اجرای مصوبه پیمان سپاری ارزی در این زمینه موثر بوده و برنامه ریزی برای تقویت و افزایش صادرات فرش دستباف در سال جاری را ضروری می سازد.
براساس گزارش های این منابع ارزش صادرات کل این بخش در سال گذشته کمتر از ۵۰ میلیون دلار بوده است و این در حالی است که پتانسیل صادراتی این بخش بمراتب بیش از این ارقام است . همه این عقب گرد ها در صادرات فرش دستی در شرایطی است که میزان صادرات فرش دستی در مجموع در دو یا سه دهه قبل افزون بر سه میلیارد دلار بوده است. همین میزان صادرات بود که توانسته بود وضعیت تجارت در داخل را نیز روبه رشد توصیف نماید. اما در شرایط موجود متاسفانه به دلیل رکود سنگین در فروش فرش دستباف به دلیل گرانی مواد اولیه و سایر اجزا تشکیل دهنده آن تجارت داخلی این بخش نیز مشابه رکود در صادرات این کالا می باشد.
اما باید توجه داشت که تامین مواد اولیه ارزانتر و تعمیم و تسهیل بیمه قالیبافان می تواند گام هایی برای بهبود بخش تولید و نهایتا کاهش قیمت تمام شده فرش دستی باشد.
در این رابطه می توان از تعاونی های تولید فرش دستی حمایت های عملی و نظارت شده بعمل آورد تا عملا مانع فرار فعالان این بخش از بافنده گرفته تا بیش از پانزده زیربخش تولیدی و خدماتی این بخش از این حرفه اجدادی آنان باشد.
باید تاکید شود که تعاونیهای فرش دستباف از جمله تشکلهای فعال در صنعت فرش دستباف کشور به شمار میروند که با هدف حمایت از قالیبافان و بهبود سطح معیشت آنان در راستای تحقق عدالت اجتماعی و اقتصادی و حمایت از قشر محروم و مولد در کشور فعالیت دارند.
در حال حاضر بخش اعظمی از زنان قالیباف در قالب تعاونیهای فرش دستباف مشغول فعالیت و امرار معاش هستند و تولید و بافت فرش در امنیت اجتماعی و شغلی آنان نقش بسزایی دارد.
در زمان حاضر برابر آمارها بیش از ۱۷۰۰ تعاونی فرش دستباف در کشور فعالیت میکنند. صنعت فرش از جمله صنایعی است که علاوه بر اشتغالزایی، موجب رونق تولید و صادرات و ارزآوری برای کشور میشود.
در سال ۱۳۹۸ مصوبه تعهد ارزی بانک مرکزی به دنبال اعمال تحریمهای یکجانبه علیه کشورمان و تاثیرگذاری بر بسیاری از بازارهای صادراتی به مرحله اجرا درآمد. بر همین اساس بانک مرکزی صادرکنندگان فرش دستباف را به رفع تعهد ارزی ملزم کرد و این امر موجب شد تا بخشی از صادرکنندگان از این صنعت خارج شوند؛ زیرا فرش دستباف کالایی است که به سرعت فروش نمیرود که ارز آن به سرعت بازگردد، از این رو فعالان این بخش خواستار معافیت فرش دستباف از مصوبه تعهد ارزی شدند.
در همین راستا عبدالله بهرامی – مدیرعامل اتحادیه تعاونیهای فرش دستباف – در گفت وگو با خبرنگاران از کاهش صادرات فرش دستباف به ۵۰ میلیون دلار در سال گذشته خبر داد و اظهار کرد: تداوم اجرای مصوبه تعهد ارزی باعث شد تا صادر کنندگان فرش دستباف انگیزه ای برای صادرات نداشته باشند و این مسأله روی صادرات فرش دستباف تاثیرگذار بود.
وی افزود: از سویی دیگر گرانی و عدم تامین برخی از مواد اولیه فرش در این زمینه موثر بود و به کاهش تولید منجر شد.
بهرامی با بیان اینکه قیمت تمام شده تولید فرش در داخل بالاست، گفت: اعمال تحریم ها، نوسانات نرخ ارز، تورم و بالا بودن بهره بانکی موجب افزایش قیمت تمام شده تولید شده است، از این رو باید برنامه ریزی اساسی برای تقویت و افزایش صادرات فرش در سال جدید صورت گیرد.
به گفته مدیرعامل اتحادیه تعاونی های فرش دستباف در حال حاضر ۹۵ درصد فرش دستباف صادرات محور است و تنها ۵ درصد آن به مصرف داخل می رسد.
فرش دستباف از جمله کالاهایی است که در حال حاضر در این بخش در رقابت با کشورهای دیگر هستیم. اما در کشور ما به دلیل مشکلاتی همچون عدم تامین مواد اولیه، هزینه تولید فرش برای بافندگان افزایش داشته و این مسأله موجب خروج قالیبافان از این صنعت شده است. قالیبافی از جمله مشاغلی است که ضمن ارزآوری برای کشور موجب درآمدزایی و امنیت شغلی زنان می شود.
باید یادآور شد که طبق ارزیابی های بعمل آمده در یک دهه قبل افزون بر یکصد هزار بافنده و دیگر فعال در این بخش در آذربایجان شرقی فعال بوده اند که با حتساب تعداد خانواده های آنان نزدیک به یک میلیون نفر از این طریق ارتزاق می کردند. اما گرانی مواد اولیه و دیگر مشکلات مربوطه که به پاره ای از آنها اشاره شد بتدریج از تعداد فرشبافان در این خطه نیز کاسته شده است. اما باید صدای نواخته شدن این زنگ خطر به گوش برخی متولیان دست اندرکار رسانده شود که بوجود آمدن مشکلات در تولید و حاکم شدن رکود در صادرات و تجارت داخلی نهایتا به از بین رفتن معیشت و رفاه خانوارهای فعال در این عرصه انجامیده است.
نهایتا یادآوری این مطلب ضروری است که فعالان بخش های مختلف صنایع دستی بویژه فرشبافان انتظار دارند با رسیدگی به مطالبات خود از طرف وزارتین صمت ، کشاورزی و اقتصاد زمینه تصاحب دوباره بازارهای از دست رفته فرش دستی در اروپای غربی و آمریکای شمالی محقق گردد. این اقدام موجب می شود تا رقبای فرش دستی ایران که اکنون میدان دار تجارت فرش شده و جایگاه سنتی و تاریخی ایران در این بازارها را تصاحب کرده اند ، متوجه حضور مجدد تجار ایران در این بازارها گردند.
- نویسنده : امین محمودزاده
- منبع خبر : صائب تبریز
Friday, 10 May , 2024