منطقه آزاد ارس یکی از مناطق آزاد مهم کشور از نظر واردات، صادرات و تجارت خارجی محسوب می‌شود که می تواند دالان راهبردی صادرات و واردات کشور لقب بگیرد که مثبت بودن تراز تجاری ارس نیز نشانه ای از این موضوع است، در این گزارش نیز به بررسی وضعیت تراز تجاری و مزیت های موجود صادراتی و تولیدی آن می‌پردازیم.
منطقه آزاد ارس در شمال غرب کشور و نقطه صفر مرزی همجوار جمهوری آذربایجان و نخجوان واقع شده و به عنوان صنعتی ترین و بر اساس ارزیابی جدید دبیرخانه مناطق آزاد و اقتصادی کشور رتبه اول مناطق آزاد کشور شناخته می‌شود.
این منطقه با ۷۱ هزار و ۸۰۰ هکتار گستره در محدوده جلفا، ایری و سیه رود، نوردوز، خداآفرین و قلی بیگلو و داشتن سه گمرک شامل جلفا، نوردوز و خداآفرین از ظرفیت‌های خوبی برای سرمایه گذاری داخلی و خارجی و رونق اقتصادی استان برخوردار است.
وقتی از وضعیت تراز تجاری و واردات و صادرات منطقه آزاد ارس سخن به میان می آید، باید تفکیک مهمی بین گمرک خود منطقه و گمرکی که متولی آن سازمان گمرک ایران است، قائل شد.
تجارت در واحدهای تولیدی که در منطقه آزاد ارس واقع هستند، مجزا از سایر واحدهای تولیدی کشور محسوب می‌شود و به نوعی دخل و خرج متفاوتی دارند؛ به طوری که مثلا در کنار گمرک جلفا که وظیفه ثبت واردات به کشور و صادرات از کشور دارد، گمرک منطقه آزاد نیز مستقر است که آن هم وظیفه ثبت واردات به این منطقه و صادرات از آن را برعهده دارد بنابراین وضعیت تراز تجاری منطقه آزاد ارس، مجزا از گمرک ثبت می‌شود.
تراز تجاری منطقه آزاد ارس مثبت است/۱۷۲ میلیون دلار صادرات
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس روز چهارشنبه در گفت‌وگو با ایرنا، در خصوص آخرین وضعیت تراز تجاری این منطقه، اظهار کرد: مجموع صادرات قطعی این منطقه در سال ۱۴۰۲ حدود ۱۷۲ میلیون دلار، صادرات مجدد آن ۱۹ میلیون دلار و واردات نیز ۱۰۴ میلیون دلار بوده و بیانگر تراز تجاری مثبت در منطقه آزاد ارس است، این آمار متفاوت از آمار گمرک جلفا و نوردوز بوده و توسط گمرک سازمان منطقه آزاد ارس ثبت شده است.
مجید کیانی با اشاره به تفکیک واردات و صادرات گمرک ایران در جلفا و نوردوز با گمرک سازمان منطقه آزاد ارس، افزود: این آمارها ارتباطی با هم ندارند به طوری که اگر منطقه آزاد ارس وجود نداشت، این گمرک‌ها همچنان به واردات و صادرات خود ادامه می‌دادند.
معافیت مالیانی گواهی بر تراز تجاری مثبت منطقه آزاد ارس است
وی خاطرنشان کرد: واحدهای تولیدی منطقه آزاد ارس دارای معافیت مالیات ارزش افزوده هستند و این معافیت زمانی عملی می‌شود که محصور شدگی منطقه تایید شده و تراز تجاری آن نیز مثبت باشد، بنابراین معافیت کنونی مالیاتی در واحدهای منطقه نیز گواهی بر این موضوع است.
۲۵۱ واحد فعال صنعتی و ۱۶۰ واحد صنعتی در حال ساخت در منطقه آزاد ارس وجود داردکیانی با اشاره به اینکه تعداد ۲۵۱ واحد فعال صنعتی و ۱۶۰ واحد صنعتی در حال ساخت در منطقه آزاد ارس وجود دارد، اظهار کرد: سال ۱۴۰۲ یک میلیون و ۲۰ هزار میلیارد ریال تقاضای سرمایه‌گذاری در منطقه داشتیم که ۷۰۰ هزار میلیارد ریال آن به تایید سازمان رسید و نزدیک به ۹۰ هزار میلیارد ریال نیز محقق شده است.
آمار گمرک ایران هیچ تاثیری بر آمار منطقه آزاد ارس ندارد
علی نوید، معاون اقتصادی و سرمایه گذاری منطقه آزاد ارس نیز در گفت‌وگو با ایرنا، اظهار کرد: گمرک ایران، متولی ورود کالا به سرزمین اصلی (کشور به استثنای مناطق آزاد ) و خروج کالا از آن در تمامی مرزهای دارای کریدور کشورمان است و با استقرار در مرزهای کشور به کنترل این فرایند اقدام می‌کند.
وی افزود: اگر مناطق آزاد در مرزهای کشورمان وجود نداشته باشند این گمرک‌ها به فعالیت خود ادامه می‌دهند و آمارهای صادرات و واردات آن‌ها هیچ تاثیری بر روی آمارهای منطقه ندارد.
وی ادامه داد: هنگام تعریف یک منطقه آزاد، در واقع محدوده‌ای تعیین می‌شود که جدا از سرزمین اصلی، قوانین خاصی برای خود دارد و تجارت در این منطقه آزاد نیز بر اساس این قوانین انجام می‌شود.
نوید با بیان این‌که سازمان منطقه آزاد ارس دارای گمرک مجزا است، گفت: این گمرک وظیفه کنترل ورود و خروج کالا و مواد اولیه به منطقه را برعهده دارد، مواد اولیه و ماشین آلات از این طریق برای تولیدی‌های منطقه وارد می‌شود.
سال گذشته ۱۰۴ میلیون دلار واردات رسمی کالای مسافری، ماشین آلات و مواد اولیه به منطقه را داشتیم
وی با اعلام اینکه سال گذشته ۱۰۴ میلیون دلار واردات رسمی کالای مسافری، ماشین آلات و مواد اولیه به منطقه را داشتیم که تمام اطلاعات آن‌ها در سامانه وزارت صمت وجود دارد، افزود: واردات گمرک جلفا که متفاوت از منطقه آزاد است نیز ۸۴۰ میلیون دلار بود، کالاهای وارداتی از طریق این گمرک وارد کشور شده و به سایر شهرهای استان و کشور انتقال می‌یابند.
وی ادامه داد: صادرات کالاهای تولیدی سرزمین اصلی توسط گمرک ایران و کالاهای تولیدی داخل منطقه آزاد ارس نیز از طریق گمرک منطقه انجام می‌شود.
معاون اقتصادی و سرمایه گذاری منطقه آزاد ارس در تشریح وضعیت صادرات کالاهای تولیدی منطقه، اظهار کرد: صادرات ۲ بخش مستقیم و غیرمستقیم دارد، از طریق کارت بازرگانی خود تولیدی ها به طور مستقیم ۱۱۲ میلیون دلار و از طریق کارت بازرگانی تولیدی دیگران به طور غیرمستقیم ۶۹ میلیون دلار صادرات در سال گذشته انجام شده و آمار صادرات مجدد منطقه نیز ۱۹ میلیون دلار بوده است.
وی افزود: در مدت یاد شده صادرات خدمات منطقه در قالب ورودی گردشگر خارجی نیز نزدیک به ۹۲ میلیون دلار و صادرات خدمات ترانزیت از منطقه حدود ۴۵ میلیون دلار بود و در مجموع رقم صادرات کالا و خدمات منطقه آزاد ارس به بالای ۳۰۰ میلیون دلار می‌رسد که با توجه به میزان واردات به منطقه نشان از تراز تجاری مثبت است.
وی با اشاره به مزیت واحدهای تولیدی مستقر در منطقه، اظهار کرد: مهمترین مزیت این واحدها، معافیت مالیاتی است که این عامل موجب کاهش هزینه‌ها شده و واحدهای تولیدی به راحتی و شفاف عمل می‌کنند، مزیت دیگر نیز واردات ماشین آلات بدون فرایند پیچیده گمرکی و کاهش زمان ترخیص است.