صنعت خودروسازی در کشورهای مختلف اعم از توسعه یافته و یا در حال توسعه مرکز ثقل و یا قلب صنایع آنها محسوب می شود. این حقیقت را می توان در رشد فزاینده صنایع خودرویی کشور همسایه ترکیه مشاهده کرد که در سایه تعامل با خودروسازان خارجی به صادراتی معادل بیش از پنج میلیارد دلار در این بخش دست یافته است. در سایر کشورها نیز وضعیت به همین روال است و اغلب صنایع خودروسازی سعی در پیشی گرفتن بر رقبای خود و دستیابی به آمارهایی جدید و شاخص در صادرات و فتح بازارهای مقصد هستند. با نگاهی به خودروسازان تازه به دوران رسیده نظیر چین و کره جنوبی در می یابیم که نگاه ژرف و دوراندیشانه مدیریتی در صنایع خودروسازی این کشورها موجب گردیده است تا دروازه های جدیدی به روی آنان در پنج قاره باز شده و حتی خودروسازان سنتی و با تجربه در آلمان و آمریکا نظاره گر از دست رفتن بازارهای خود با تلاش بی وقفه صنایع خودرویی این دو کشور هستند.
اما متاسفانه در ایران دو خودروساز اصلی ما همچنان به بی راهه های طی شده از قبل ادامه می دهند و هدف اصلی آنان بازارهای داخلی بدون توجه به ارتقای کیفی تولیدات و توجه به لحاظ شدن استانداردهای این صنعت مهم می باشد. باید صراحتا به این موضوع پرداخته شود که برخورداری از بازاری انحصاری و داشتن حمایت های سخاوتمندانه تسهیلات بانکی موجب شده است تا این صنعت در کشور ما نسبت به فروش تولیدات خود در داخل مطمئن باشد و دیگر نیازی به جذب فناوری های نوین این بخش بی توجه باشد. این وضعیت کار را به جایی رسانده است که مدل های اولیه یا ده سال قبل هر مدل از خودروهای تولید داخل دارای کیفیت بهتری نسبت به تولیدات جدید برخوردار هستند. در اثر افت کیفی مداوم تولیدات خودرویی در کشور خریداران خودروی صفر داخلی از دو خودروساز اصلی خرید خود را با تخم مرغ شانسی کودکان مقایسه می کنند و همواره از مشکلات فنی و ساختاری این خودروها گلایه دارند و یک پای آنان در مراکز سرویس خودرویی با صرف هزینه های گزاف می باشد.
درست به همین دلیل است که افکار عمومی همواره بر متولیان دولتی بویژه وزارت صمت فشار می آورد که اقدام به واردات خودروهایی با قیمت های متعادل نماید تا بلکه بتوانند به خودرویی مطمئن با هزینه کمتر برای نگهداری از خودروهای داخلی برخوردار شوند.
اگر مدیریت های خودرویی کشور توجهی به این مورد داشتند تاکنون اقدام به ایجاد زیرساخت هایی برای استاندارد کردن تولیدات خود نموده بودند ولی افسوس که این صنعت در ایران خود را بی نیاز از مراجعه به نظرات مشتریان یا افکار عمومی می بیند.
در اثر همین مورد مهم است که اخیرا اعلام شده است که فروش خودرو در اصلی ترین خودروساز داخلی کشور یعنی ایران خودرو ۱۲ درصد کاهش یافته است.
براساس گزارشی در این رابطه ، ایران خودرو پارسال ۵۳۷ هزار و ۶۰۰ دستگاه خودرو فروخته است در حالی که این رقم در سال ۱۴۰۱ معادل ۶۰۷ هزار و ۱۰۰ دستگاه بود که بیانگر کاهش ۱۲ درصدی در فروش است.
بررسی صورت‌های مالی گروه صنعتی ایران خودرو در کدال نشان می‌دهد که این شرکت ۵۳۷ هزار و ۶۰۰ دستگاه خودرو فروخته است در حالی که این رقم در سال ۱۴۰۱ معادل ۶۰۷ هزار و ۱۰۰ دستگاه بود که بیانگر کاهش ۱۲ درصدی در فروش است.
بر این اساس در سال گذشته در گروه سمند ۶۲ هزار و ۸۲۸ دستگاه خودرو تولید و ۶۲ هزار و ۲۹۵ دستگاه عرضه شده است. در یک ماهه اسفند هم ۶ هزار و ۵۱۶ دستگاه تولید و ۶ هزار و ۲۴۶ دستگاه فروخته شده است. بنابراین ۵۳۳ دستگاه از محصولات گروه سمند در انبار مانده است. سال ۱۴۰۱ نیز ۷۱ هزار و ۳۳۴ دستگاه از گروه سمند تولید و ۷۲ هزار و ۴ دستگاه فروخته شده بود.
در سال ۱۴۰۲، ۲۴ هزار و ۵۶ دستگاه رانا تولید کرده و در مقابل تنها ۲۴ هزار و ۳۵ دستگاه فروخته است. صرفاً در اسفند ماه هم یک هزار و ۹۷۲ دستگاه رانا تولید و ۲ هزار و ۱۲۷ دستگاه فروخته شده است؛ بنابراین در سال ۱۴۰۲، ۲۱ دستگاه از رانا به فروش نرفته است. در سال ۱۴۰۱ هم ۲۸ هزار و ۴۲۲ دستگاه رانا تولید و ۳۷ هزار و ۵۱۰ دستگاه فروخته شده بود.
از خودروی هایما در سال گذشته ۲۲ هزار و ۸۱۰ دستگاه هایما تولید و در مقابل ۲۲ هزار و ۶۲۶ دستگاه عرضه شده است؛ طی یک ماهه اسفند نیز از این محصول ۲ هزار و ۵۶۱ دستگاه تولید و ۳ هزار و ۷۵۲ دستگاه به فروش رفته است. بنابراین در یک ساله ۱۴۰۲، ۱۸۴ دستگاه هایما در پارکینگ مانده است. در سال ۱۴۰۱ هم ۱۶ هزار و ۴۵۹ هایما تولید و ۱۶ هزار و ۳۹۳ دستگاه فروخته شده بود.
طی سال گذشته ۸۶ هزار و ۶۹۴ دستگاه دنا تولید شده با این حال میزان فروش این محصول ۸۶ هزار ۵۸۲ دستگاه بوده است. صرفاً در اسفند ماه نیز ۷ هزار و ۹۴۷ دستگاه دنا تولید و ۸ هزار و ۸۳۸ دستگاه فروخته شده است. بنابراین ۱۱۲ دستگاه از دنا در انبارهای ایران خودرو مانده است. در سال ۱۴۰۱ هم ۸۱ هزار و ۹۱۰ دستگاه دنا تولید و ۸۴ هزار و ۹۴۰ دستگاه فروخته شده بود.
در سایر محصولات هم طی یک ساله ۱۴۰۲، ۲۰ هزار و ۵۰۵ دستگاه تولید و در مقابل ۱۷ هزار و ۱۷۱ دستگاه فروخته شده است. همچنین در یک ماهه اسفند از این محصولات ۲ هزار و ۳۶۰ دستگاه تولید و تنها ۱۹۱ دستگاه عرضه شده است. بنابراین در این بخش ۳ هزار و ۳۳۴ دستگاه در انبارها مانده است. در سال ۱۴۰۱ هم در این بخش ۴ هزار و ۶۱۹ دستگاه تولید و ۶ هزار و ۱۱۳ دستگاه فروخته شده بود.
طی سال گذشته ۲۶۸ هزار و ۹۹۲ دستگاه خودرو در خانواده پژو تولید شده و ۲۷۵ هزار و ۵۹ دستگاه فروخته شده است؛ بنابراین ایران خودرو محصولات مانده در پارکینگ و یا ناقص را نیز تکمیل و به بازار عرضه کرده است. از این خانواده صرفاً در اسفند ماه ۱۷ هزار و ۳۹۳ دستگاه تولید و ۱۹ هزار و ۷۸۱ دستگاه عرضه شده است. سال ۱۴۰۱ از این گروه ۳۵۳ هزار و ۱۷۱ دستگاه تولید و ۳۶۴ هزار و ۵۴ هزار دستگاه فروخته شده بود.
در سال ۱۴۰۲، ۴۹ هزار و ۷۵۱ دستگاه تارا تولید و ۴۹ هزار و ۸۳۲ دستگاه فروخته شد؛ صرفاً در اسفند ماه ۴ هزار و ۸۹۰ دستگاه تولید و ۵ هزار و ۲۰۸ دستگاه فروخته شده است. در سال ۱۴۰۱ هم ۲۷ هزار و ۳۱۹ تارا تولید و ۲۶ هزار و ۸۶ دستگاه فروخته شده بود.
در مجموع ۴ هزار و ۱۸۴ دستگاه از محصولات ایران خودرو در سال ۱۴۰۲ به فروش نرفته است.
این گزارش آماری بخوبی بیانگر این مطلب مهم است که مصرف کننده یا خریدار خودرو در ایران در سال گذشته همزمان با تائید واردات خودرو از خارج برای خرید خودروی داخلی عجله نکرده تا بلکه بتواند به خودرویی استاندارد با قیمت متعادل دست یابد. بنابراین متولیان اصلی این بخش در کشور باید توجه داشته باشند که ایجاد انحصار برای خودروسازان داخلی در اصل موجب پس رفت این صنعت شده و این شائبه را در صنایع مزبور ایجاد کرده است که نیازی به بازارهای خارجی یا صادرات ندارند و لذا هر بنجلی تولید شود در بازاری انحصاری و بسته قادر به فروش آن خواهند شد. اما باید توجه داشته باشند که این رویه تا ابد ماندگار نیست و دیر یا زود مقامات کشور نیز به این نتیجه می رسند که این صنعت مهم نیاز به دگرگونی دارد. دگرگونی و ارتقای تولیدات این صنعت نیز فقط با رقابتی شدن بازار محقق می شود. بنابراین نیازمند شرایطی هستیم که بجای واردات خودروهای گران قیمت و لوکس ، خودروهایی با قیمت های متعادل وارد کشور شود تا بلکه خودروسازان وطنی قادر به مشاهده فرق خودروی استاندارد با تولیدات خود را به عینه مشاهده کنند.
نقطه پایان گذاشتن به فاجعه کشته سازی سالانه نزدیک به ۲۰ هزار نفر در جریان تصادفات همین پراید و پژوهای ساخت داخل نیازمند توجه به رقابتی شدن بازار و ارتقای کیفی تولیدات و بکارگیری فناوری های نوین در این صنعت به نفع صرفه جویی در مصرف و بکارگیری فن جلوگیری از وارد شدن صدمات به اتاق خودروها در تصادفات می باشد. این تمهیدات فقط با فشار از بالا به خودروسازان و باز کردن درب واردات خودروهای با قیمت های متوسط و متعادل به بازار داخلی امکان پذیر است.
نهایتا باید به این نکته تاکید شود که کاهش ۱۲ درصدی فروش خودروساز اصلی در سال گذشته این پیام مهم را به گردانندگان این صنعت می دهد که خریداران یا مصرف کنندگان اصلی خودرو در کشور منتظر گشوده شدن درب واردات هستند تا بلکه از هزینه گزاف نگهداری بنجل های داخلی بنام خودرو رهایی یافته و به خودرویی استاندارد و مطمئن از نظر ساختار فنی دسترسی داشته باشند.