یکی از مهمترین دغدغه های عمومی در جامعه نبود کیفیت قابل قبول در انواع نان های عرضه شده در نانوایی های سنتی در سطح کشور است که این موضوع علاوه بر ایجاد نارضایتی موجب هدر رفت و دور ریز عمده در موضوع نان می شود. بنابراین تا زمانی که فکری اساسی برای ارتقای کیفی نان های عرضه شده در کشور انجام نشود نه تنها کنترل و سخت گیری ها برای جلوگیری از خروج آرد از چرخه سهمیه بندی و غیره موجب صرفه جویی قابل توجه در مصرف نخواهد شد ، بلکه با عدم توجه به کیفیت نان ها باعث دور ریز بیشتر و نهایتا اسراف و از بین رفتن بخش بزرگی از نعمتی بنام نان مصرفی خانوارها خواهد شد.
این در حالی است که طی این سال ها می توانستیم با الگوبرداری و استفاده از تجربیات کشورهای موفق در زمینه تامین نان مصرفی جامعه نظیر ترکیه گام در راه مهار بخش مهمی از مشکلات این بخش برداریم.
اما در ابعاد مختلف در سایه غفلت های معمول چه در مراحل پخت و عرضه نان و چه در نحوه نگهداری انواع نان ها در خانه موجب دور ریز گردیده و این دور ریز ها در مقیاس مجموع مصرف کشور آمار بزرگی از نان های دور ریخته شده را تشکیل می دهد.
اما متاسفانه در زمان حاضر با رعایت نکردن برخی نکات بسیار ساده شاهد افزایش دور ریز نان هستیم که در ابعاد مختلف می توان با رعایت برخی موارد ساده و قابل انجام ، جلوی این پدیده ناراحت کننده را گرفت.
دور ریز نان در کشورمان آمار ناراحت‌کننده ای دارد در صورتی که نان یکی از مواد غذایی اصلی ماست و دور انداختن آن به هر دلیلی می‌تواند باعث اسراف غذا و هدر رفت منابع شود. جالب است بدانید که در برخی کشورها، دور انداختن غذا به دلیل اثرات منفی زیست محیطی آن ممنوع است و جریمه دارد.
دور ریختن نان به هر دلیلی که باشد، تلف کردن یک منبع غذایی است که در بسیاری از نقاط جهان همچنان برای بسیاری از مردم به اندازه کافی وجود ندارد. در واقع، تخمین زده می‌شود که در سراسر جهان، حدود یک سوم غذاهای تولید شده برای مصرف انسان هدر می‌رود. این که در مواقعی که ما به صورت بی‌تفاوت نان را دور می‌ریزیم، در واقع هزینه تولید، حمل و نگهداری آن در اولین مرحله هدر رفته است و از دست رفته است و تبعات منفی بسیاری دارد که ما را باید نگران کند.
بهترین راه برای صرفه جویی در مصرف نان، کاهش دور ریز نان است. این در حالی است که متولیان بخش آرد و نان کشور بجای پرداختن به این موضوع مهم و تلاش برای افزودن ریز مغذی ها به آرد مصرفی نانوایی ها و نیز حرفه ای کردن شغل نانوایی برای ارتقای کیفی نان های عرضه شده به حاشیه پردازی روی آورده اند. حاشیه هایی نظیر افزودن بر تعداد نانوایی ها که از چند سال قبل آغاز شده و افراد غیرحرفه ای و آماتور نیز در زمره نانوا ها قرار گرفته و سهمیه آرد دریافت می کنند. در این بین آنچه برای دوایر مربوطه اهمیت دارد فقط جلوگیری از خروج آرد از دکان نانوایی است و سایر مباحث اساسا برای آنان محلی از اعراب ندارد. این در حالی است که نبود کیفیت در انواع نان های عرضه شده موجب دور ریز کلان در سطح عمومی کشور می گردد.
برای نمونه طبق گزارش رسانه ها، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در همکاری با وزارت صنعت، معدن و تجارت طرح فروش محصولات و کسب‌وکار کوچک خانگی و محلی را در نانوایی‌های سراسر کشور آغاز کرده است.
نخستین فروشگاه به شکل آزمایشی افتتاح شد و محمدحسین قمری، مسئول مرکز اصناف و بازرگانان وزارت صنعت، معدن و تجارت در این مراسم گفت: با تکمیل طرح عرضه محصولات مشاغل خانگی در نانوایی‌ها برای یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفری که در این مشاغل مشغول به کار هستند درآمد پایدار تأمین می‌شود.
وی افزود: طی توافقی که سال گذشته بین معاونت اشتغال وزارت کار و معاونت تجارت وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام شد، جهت توسعه بازار مشاغل خانگی و از طرفی هم برای ترمیم اقتصاد نانوایی‌ها، این طرح کلید خورد تا بتوانیم محصولات مشاغل خانگی بومی و محلی را به فروش برسانیم.
مسؤول مرکز اصناف و بازرگانان وزارت صمت عنوان کرد: در کشور ۸۰ هزار نانوایی وجود دارد که قرار است در مرحله نخست ۱۰۰۰ نانوایی به این طرح اضافه شوند.
وی تصریح کرد: همچنین در مجموع یک میلیون و ۵۰۰ هزار مشاغل خانگی که محصول آنها آماده عرصه در این بستر باشد، وجود دارد که به مرور آنها را به هم متصل کرده تا محصولاتشان را در نانوایی‌ها عرضه کنند. فرض ما این است که با اجرای این طرح مشاغل خانگی به یک درآمد منطقی بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان در ماه برسند.
قمری با بیان اینکه در این طرح مشاغل خرد و کارگاه‌های کوچک نیز دیده شده است، گفت: این طرح در فاز اول در نانوایی‌ها و در فازهای بعدی در سایر فروشگاه‌ها انجام خواهد شد.
وی در پایان اظهار کرد: نانوایی‌هایی که در این طرح هستند، چه از سمت وزارت تعاون و چه از سمت شورای عالی جهاد کشاورزی وام دریافت خواهند کرد تا بتوانند نانوایی خود را تجهیز کرده و غرفه‌های محصولات مشاغل خانگی را نیز به نانوایی خود اضافه کنند.
متولیان این بخش چه در وزارت تعاون ، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت بتوانند طرحی جامع برای صنعتی کردن تولید و عرضه نان مصرفی جامعه ارائه دهند ، راه صد ساله را یک شبه پیموده اند. در آن صورت دیگر نیازی به طرح هایی نظیر ایجاد کارگاه های کوچک خانگی برای تولید نان نخواهد بود. امروزه آنچه اهمیت دارد این است که آرد تا گرم آخر آن به مصرف برسد و به دلیل نبود کیفیت در نان ها دور ریز نشود.
امروزه شاهد هستیم که با اجرای طرح هایی نظیر هوشمندسازی یارانه آرد و نان هنوز هم کیفیت نان های عرضه شده در نانوایی های سنتی با کارکنانی که گاها به موازین بهداشتی کار توجیه نبوده و حتی دوره های مهارت این کار را طی نکرده اند به همان سبک و سیاق گذشته تداوم دارد.
متاسفانه اینکه گاهی نان خمیر باشد یا خشک و یا نان امروز را فردا نتوان مصرف کرد یکی از مشکلاتی بوده که همواره جامعه هدف یا مردم را نسبت به کیفیت نان در ایران بدبین کرده است.
امروزه با کمال تاسف ، بیشتر مردم از بی‌کیفیت بودن نان گلایه‌مندند، البته برخی از خبازان هم عنوان می‌کنند پخت نان برای نانوایان سود ندارد چرا که هزینه‌های تولید و افزایش اجاره‌بها موجب شده که بر کیفیت کار آنان تاثیر بگذارد.
مسئله کیفیت نان که یکی از کالاهای اساسی در سبد غذایی مردم محسوب می‌شود یکی از چالش‌های ادامه‌داری است که برخلاف نظارت‌ها در این خصوص هنوز هم در حد معضل باقی مانده است.
مردم از کیفیت نان شکایت دارند و نانوایی ها از کیفیت پایین آرد و عدم توجه کارخانجات آرد سازی به نوع مصرف آرد در نانوایی های مختلف، اما آیا می‌توان علت کیفیت پایین نان را به یک عامل مشخص ربط داد؟ این درحالیست که به دلیل کیفیت پایین نان همچنان بخش عمده‌ای از این نعمت خدادادی روانه نان خشکی‌ها می‌شود و تنور ضایعاتی‌ها را داغ نگه داشته است.
واضح است که امروزه در شرایط اقتصاد تورمی ، نان بخش اصلی غذای روزانه اکثریت جامعه را تشکیل می‌دهد که باید فکری به حال کیفیت آن شود، اکثریت جامعه هدف یعنی همان صاحبان درآمدهای محدود نیز تاکید دارند که اگر به دلیل ذیق وقت در روزهایی که قادر به انتظار کشیدن در صف نانوایی ها نباشند مجبور به خرید چند قرص نان از سوپرمارکت‌ها می شوند که متاسفانه با قیمت بالا و گاها نان هایی نه چندان مرغوب محسوب می شوند.
علاوه براین ، متاسفانه به دلیل نبود دغدغه ارتقای کیفی نان در بین متولیان این بخش ، در برخی روزها نان خمیر یا خشک و سوخته به دست مردم می رسد، که نیمی از آن‌ها دور ریز می‌شود، اگر گلایه‌ای هم بشود فایده‌ای ندارد، چون نانواهای عاصی و درمانده بلافاصله می‌گویند ناراحتی برو از جای دیگر بخر اصلاً ما نان نداریم، یا اینکه می‌گویند کیفیت آرد خوب نیست، این موارد از جمله مشکلات مردمی است که قوت غالبشان نان بوده و از کیفیت پایین و دور ریز زیاد آن گلایه‌مندند.
نانوایان نیز اغلب در این رابطه تاکید دارند که همه تلاش خودرا مبذول می کنند تا نان باکیفیت به مشتری تحویل شود، اما متاسفانه کیفیت آرد پایین آمده و همین مساله در نان پخته شده مشاهده می‌شود، البته مردم هم زیاد ایراد می‌گیرند و به دنبال کیفیت بسیار بالا هستند.
نهایتا انتظار بدیهی از متولیان ارشد بخش آرد و نان در کشور این است که اگر دغدغه قاچاق آرد و یا سرازیر شدن آرد یارانه ای به بازار آزاد را دارند باید در کنار آن ارتقای کیفیت نان های تولیدی را نیز داشته باشند. مردم با مصرف نان های تهیه شده در دخمه هایی بنام نانوایی سنتی بنا به نظر متخصصان تغذیه گاها دچار بیماری های گوارشی و حتی بیماری های مزمن معده و روده می شوند. بنابراین راه چاره جلوگیری از قاچاق آرد یارانه ای و مهار دیگر مشکلات این بخش ایجاد مجتمع های پخت و عرضه نان به شیوه صنعتی می باشد تا جامعه هدف به نان هایی استاندارد و سالم دسترسی داشته باشند.