اخیرا بحث نحوه جمع آوری پسماند یا زباله های شهری در سطح کشور مطرح شده و به تبع آن در استان آذربایجان شرقی و شهر تاریخی تبریز هم مطرح شده است. یکی از مباحثی که در این رابطه مطرح شده این است که به شیوه تاریخ گذشته و آلوده کننده محیط شهری گویا در صدد هستند تا با جمع آوری باکس های زباله از سطح شهرها شب ها از درب منازل شهروندان زباله ها را جمع آوری کنند. بازگشت به این شیوه تاریخ گذشته در حقیقت بازگشت به عقب بوده و مشکلات زیست محیطی بمراتب بیشتر از وضعیت موجود را سبب خواهد شد. جمع آوری روزانه ۲۸۰۰ تن زباله از درب خانه ها و آپارتمان ها در شهری نظیر تبریز تبدیل به معضلی حل نشدنی جدید خواهد بود. در پی اعلام بازگشت به شیوه قبلی جمع آوری پسماندهای شهری در کشور انتقاداتی نیز بعمل آمده و کارشناسان و برخی متولیان دیگر خواستار تجدید نظر در این بخشنامه شده اند. لذا انتظار بدیهی از دست اندرکاران در بخش های مربوطه در شهرداری ها این است که با مرور نقاط ضعف بازگشت به شیوه جمع آوری پسماندهای شهری به شیوه گذشته در اقدام خود تجدید نظر کرده و راه های رفته در رابطه با جمع آوری و دفع زباله به شیوه کنونی را از بین نبرند. ناگفته نماند که نصب باکس های زباله در شهرهای ایران در مناطق مسکونی مختص کشور ما نیست و این رویه حتی قبل از جنگ جهانی دوم در برخی کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی معمول بوده و هنوز هم به این شیوه عمل می شود.
در رابطه با مساله پسماند های شهری و آسیبی این معضل به محیط زیست وارد می کند پیش از این در نشست های مختلف راهکارهای مختلف ارائه شده است که مهمترین آنها سرمایه گذاری مورد نیاز در صنعت بازیافت برای رهایی از کوه های زباله در پیرامون شهرها و استفاده از مواد و عناصر موجود در این پسماندها در قالب هایی نظیر کودهای مورد استفاده در کشاورزی و استخراج مواد اولیه مورد نیاز در صنایع می باشد.
بنابراین جذب سرمایه گذار برای توسعه صنایع تبدیل زباله های شهری یا ایجاد و توسعه صنعت بازیافت می تواند مرحله ای دو سر برد در این بخش محسوب شده و برای اقتصاد مناطق مختلف کشور نیز سودمند باشد.
متولیان این بخش در شهرداری ها و سایر نهادهای درگیر در مسائل اداره شهرها می توانند براساس یک مصوبه جدید در لایحه بودجه سال جاری کشور را که سرمایه گذاری در ایجاد تاسیسات تبدیل پسماند، از پرداخت مالیات معاف شده را مورد تاکید قرار داده و اقدام به جذب سرمایه گذار کنند. این مشوق مهم گامی ارزنده در راستای تحقق اهداف محیط زیستی برخی سازمان های ذی ربط و شهرداری هاست.
در این رابطه پیش از این رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور با صدور بخشنامه ای، دستورالعمل مالیاتی مواد ۴ و ۵ قانون درباره کمک به ساماندهی پسماند‌های عادی را ابلاغ کرد.ه است.
در بخشنامه ابلاغی رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور خطاب به ادارات کل امور مالیاتی سراسر کشور آمده است: در اجرای ماده (۴) قانون کمک به ساماندهی پسماند‌های عادی با مشارکت بخش غیر دولتی مصوب۲۰ فروردین  ۱۳۹۹فروردین مبنی بر”سرمایه گذاری در ایجاد و بهره برداری از تاسیسات تبدیل پسماند به انرژی، از پرداخت مالیات معاف است . قرارداد‌های خرید تضمینی تاسیسات مذکور و عوارض مندرج در ماده (۲) این قانون نیز مشمول این معافیت‌هاست” . همچنین در ماده (۵) قانون مزبور آمده است  “به منظور کمک به اجرای دقیق فرآیند اصول مدیریت پسماند، مالیات مستقیم همه فعالیت‌های مرتبط با مدیریت اجرایی پسماند شامل تفکیک از مبدا، و جمع آوری، پردازش، بازیافت تولید انرژی و دفع با نرخ صفر محاسبه می‌شود.
جامعه هدف این بخشنامه اکنون فرصت سرمایه گذاری و بهره مندی از مفاد آن را داشته و در آذربایجان ها نیز زمینه این سرمایه گذاری ها با مدیریت مقامات محلی باید تسهیل گردد. نیازمندی محیط پیرامونی و لزوم حفاظت از آن در برابر انباشت زباله و رهاسازی آن در طبیعت و دشت ها برکسی پوشیده نیست . با ورود فناوری های روز در این بخش می توان امیدوار بود که این پسماندهای آلوده کننده محیط تبدیل به مواد اولیه مفید در صنعت و کشاورزی شده و گام هایی ارزنده در راستای ایجاد ارزش افزوده در این مناطق برداشته شود.
اما آمار های جهانی مربوط به تولید زباله به ازای هر نفر، نزدیک به ۳۰۰ گرم در ۲۴ ساعت است که ۷۰ درصد آن در ممالک توسعه یافته بازیافت می‌شود، این آمار در ایران حدود ۷۰۰ گرم با نسبت ۷۰ درصد زباله تَر و ۳۰ درصد خشک است.
باید اذعان کرد که دهه هاست که در ایران برخی از شهرها با مشکل دفع بیش از اندازه زباله مواجه هستند که در برخی مناطق آن را اصولی دفع می‌کنند و برخی از نقاط دیگر به دلیل کمبود امکانات آن را غیراصولی و حتی در دل طبیعت و دشت ها رها کرده یا دفع می‌کنند.
با وجود فناوری های نوین و در دسترس اگرچه زباله دور ریختنی است اما عده‌ای با ایده‌های نوین خود آن را تبدیل به ثروت می‌کنند و با تبدیل زباله به کمپوست یا کود آن را بازآفرینی می‌کنند و دوباره به چرخه مصرف بازمی‌گردانند.
به گفته کارشناسان، مواد زاید جامد جز جدایی‌ناپذیر زندگی انسان‌ها هستند و تولید انواع این مواد زاید در کمیت‌ها و کیفیت‌های مختلف از بزرگترین معضلات محیط‌زیستی عصر حاضر است، برای کاهش پیامدهای منفی پسماند، استفاده از ابزارها و فناوری جدید برای یافتن مکان مناسب دفن ضروری به نظر می‌رسد.
به عقیده آنها، موضوع پسماند و رشد سریع جمعیت و به تبع آن افزایش مواد مصرفی باعث تولید حجم بالای از زباله و پسماندها شده که این زباله‌ها زیست‌بوم‌ها را دچار مشکل کرده‌اند.
رشد فزاینده تولید پسماند معضلی چالش برانگیز است و در کشور و شهرها نیز با توجه به دامنه جمعیت، این رشد روند صعودی دارد و اگر نسبت به افزایش بی‌رویه تولید زباله و پسماندها توجه نشود بی‌شک در آینده نزدیک شاهد مشکلاتی از قبیل آلودگی زیست‌محیطی و مشکلات بهداشتی خواهیم بود.
انباشته زباله‌ها در دل طبیعت موجب آلودگی خاک و سفره آب‌های زیرزمینی و ایجاد خطرات زیست محیطی برای ساکنان این مناطق می‌شود از این رو اگر از زباله که طلای کثیف نام دارد در مدیریت پسماند استفاده بهینه نشود امری تهدیدکننده برای سلامت افراد جامعه است.
در این رابطه ، یکی از مهمترین مسائل پسماند جدا سازی زباله‌های خشک و تَر از یکدیگر است چرا که به این روش می تواند به سرعت در جمع آوری پسماند اقدام کرد.
نگاهی اجمالی به گزارشهای مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که با وجود تولید ۸۰ درصد زباله‌ها در شهرها و سهم تنها ۲۰ درصدی نقاط روستایی، فقط ۱۰ درصد زباله‌ها در مبدا تفکیک می‌شود که نشان‌دهنده عقب ماندگی در اجرای این امر مهم برای تحقق هدف‌های طرح مدیریت پسماند است.
یکی از فناوری های نوین در مسیر استفاده از زباله به عنوان مواد اولیه کاربردی، تولید کمپوست و کود از زباله است که یکی از روشهایی است که می‌تواند هم به دفع زباله و هم به بهره گیری از این زایدهای مواد غذایی دورریختی کمک کند.
اما در شرایطی که مدیریت های شهری در ایران با مشکل نحوه جلب مشارکت ها برای جلوگیری از تحمیل ضررهای انباشت زباله به شهرها و محیط زیست هستند، در سطح کشورهای توسعه یافته نیز هشدار “سونامی زباله های الکترونیکی در راه است” شنیده می شود. این هشدارها دیریازود در ایران نیز طنین انداز خواهد شد و ضروری است تا اقدامات مناسب برای مدیریت آن پیش بینی شود.
نهایتا باید تاکید شود که مشوق سازمان امور مالیاتی کشور طبق مصوبه قانونی برای صنایع بازیافت زباله نخستین گام عملی در ایران برای استفاده بهینه از فرصت ها به نفع اقتصاد کلان کشور و جلوگیری از تخریب محیط زیست محسوب می شود. امید است بخش خصوصی واقعی و توانمند در آذربایجان ها بتواند با تشخیص درست و بموقع از این فرصت مناسب به صورت جدی و بهینه در راستای راه اندازی صنایع روزآمد تبدیل زباله های عادی و غیره بهره گیری کند. باید به یاد داشته باشیم که تغییر شیوه جمع آوری زباله در این بخش دردی را درمان نخواهد کرد بلکه باید برای رهایی از کوه های زباله در انواع مختلف بویژه زباله های پلاستیکی راهکار ارائه شود. با جمع آوری باکس های زباله شهری در حقیقت به ظاهر از دید شاید عده ای یک گام به پیش محسوب گردد ولی در حقیقت چندین گام به عقب در این رابطه محسوب می شود چراکه راه های رفته را باید در آینده دوباره بپیماییم.