یکی از عوامل اصلی فراوانی بیماری های غیرواگیردار شامل دیابت ، فشار خون و حتی برخی سرطان های رایج کم تحرکی و عدم رواج ورزش های همگانی در ایران می باشد. ورزش همگانی علاوه بر جوامع توسعه یافته ، در جوامع در حال توسعه نیز مورد اقبال عمومی قرار گرفته و ثابت شده است که تحرک و ورزش در سنین مختلف موجب دفع انواع نارسایی ها و بیماری های معمول در افراد می شود.
بنابراین ضروری است تا بخشی از هزینه های تخصیصی به برخی بخش ها درصدی نیز به توسعه اماکن ورزش عمومی اختصاص یابد. اختصاص بودجه های نجومی و کلان به ورزش های باشگاهی این جای سئوال را در اذهان ایجاد کرده است که در شرایط نیازمندی شدید جوامع محلی برای فضاهای ورزشی چرا نباید دوایر ورزشی به فکر تامین این زیرساخت ها و فضاها باشند؟
امروزه در در کل کشور متوسط سرانه ورزشی ۷۸ صدم متر مربع است و این درحالی است که در حالت استاندارد باید سه متر مربع باشد. طبق اظهار وزیر سابق ورزش ، یکی از هدف‌گذاری‌ها در این بخش توسعه سرانه ورزشی در کشور است.
براساس مطالعات انجام گرفته در جوامع مختلف در کشورهای غنی و فقیر ، ورزش همگانی به عنوان یک ابزار کم هزینه و مفرح و در عین حال مؤثر که قابلیت اجرای آن برای عموم از حیث ویژگیهای فردی و اجتماعی وجود دارد، میتواند به عنوان بخشی از برنامه زندگی روزانه افراد سهم بسزایی در ارتقاء سطح سلامتی جسمانی، روانی و اجتماعی آن ها داشته باشد. بنابراین، مسئولین ورزش، بهداشت و سالمتی باید به بررسی روشهایی بپردازند که سبب افزایش تعداد افراد شرکت کننده در ورزش همگانی شود. اما متاسفانه علیرغم، افزایش آگاهی عمومی مردم درباره عوارض و پیامدهای ناشی از بی تحرکی، بر اساس شواهد موجود فقط درصد کمی از جامعه دانشگاهی کشور از برنامه های ورزشی دانشگاه- ها استقبال میکنند. جامعه دانشگاهی را میتوان اساتید، کارمندان و دانشجویانی تعریف کرد که در دانشگاهها، نهادها و مؤسسات آموزشی مشغول به فعالیت هستند. دانشجویان بخش مهمی از این جامعه را تشکیل میدهند و توجه به تربیت بدنی و ورزش دانشجویان میتواند بسیار سازنده بوده و نتایج مثبتی در پی داشته باشد. عالوه بر دانشجویان، اعضای هیئت علمی و کارکنان نیز بخش ثابت و مهم دیگری از جامعه دانشگاهی را تشکیل میدهند. خدمت در دوایر مختلف اداری یا کسب و کارهای گوناگون نیز همانند اغلب محیط های کاری دارای یکنواختی ها، فشارهای شغلی و سختیهای خاص خود است. کارکنان بخش اداری بویژه برای مقابله با تنیدگی شغلی، خستگی های جسمی و روانی، باید شادابی و سلامتی روحی و جسمی خود را حفظ کنند. بنابراین، اگر میزان تحرکات بدنی خود را افزایش ندهند، ممکن است کیفیت و کمیت زندگی آن ها دچار نقصان شده و یا حتی به مشکلات جسمانی و یا بعضاً روحی دچار شوند و اثربخشی حرفه ای آنان کاهش پیدا کند. فعالیت بدنی و شرکت در برنامه های ورزش همگانی دانشگاه میتواند سهم بسزایی در ارتقا سطح سالمت جسمانی، روانی و اجتماعی محیط های کاری مختلف داشته باشد. لذا مطالعه انگیزه کارکنان شرکت کننده در برنامههای ورزشی و همچنین شناخت موانع مشارکت ورزشی این افراد، میتواند ضمن ارائه اطالعات مفید در خصوص مسائل انگیزشی و بازدارندگی آن ها در پرداختن به ورزش، انگیزه مشارکت در برنامه های ورزشی را تقویت کرده و به دست اندرکاران ورزش در جامعه در تدوین هر چه بهتر برنامههای ورزشی و رفع موانع موجود کمک نماید.
اما باید تاکید کرد که متولیان ورزش کشور نیز اهمیت توسعه ورزش همگانی و لزوم مشارکت عمومی در برنامه ها آن را مورد تائید قرار داده اند.
در این رابطه چندی پیش اعلام شد که وزارت ورزش و جوانان براي گسترش ورزش همگاني کشور برنامه‌اي راهبردي و کاربردي طراحي کرده که تمام جوانب اين گسترش و توسعه را دربر مي‌گيرد و به يک عزم ملي براي تحقق آن نياز دارد. در پي برنامه گسترده وزارت ورزش و جوانان براي توسعه ورزش همگاني در مسير توسعه و گسترش ورزش در کل کشور برنامه‌اي راهبردي آماده شده تا وزارت ورزش و جوانان بتواند به طور منظم و مستمر گام‌هايي هدفمند براي ورزش همگاني بردارد. در عرصه جهانی نیز ورزش همگاني در حال اقبال عمومی است . مطمئنا با پررنگ‌تر شدن ورزش در بخش همگاني، ورزش قهرماني نيز به توسعه مورد نظر دست می یابد. زماني که بخش حرفه‌اي و قهرماني ورزش با مجموعه بزرگتري از ورزشکاران روبه‌رو باشد توانايي انتخاب و ساخت تيم‌هاي حرفه اي و بازيکنان قهرمان بالاتر مي‌رود و در نهايت ورزش حرفه‌اي و قهرماني کشور رشد مي کند. طبق برخی اظهار نظر ها ، وزارت ورزش در همين راستا برنامه‌اي گسترده براي ورزش همگاني دارد که با نام “برنامه‌هاي راهبردي و عملياتي توسعه ورزش همگاني” طراحي شده است. * ورزش همگاني ضرورت امروز و پشتوانه سلامت مردم در آينده محسوب می شود.
امروزه، ورزش به عنوان يک ابزار چند بعدي با تأثيرات گسترده، جايگاه و نقش خود را در گذران اوقات فراغت سالم و لذت بخش متجلي ساخته است. از سوي ديگر، نقش آن بر اقتصاد، سلامتي افراد، آموزش و پرورش، روابط اجتماعي، پيشگيري از مفاسد اجتماعي و انحرافات اخلاقي در جامعه به وضوح قابل درک است. در حقيقت، انگيزه مردم از شرکت در فعاليتهاي ورزشي رسيدن به درجات بالا و دستيابي به يکي از اصول المپيک (سريعتر، بالاتر و قوي‌تر) نيست بلکه کسب سلامتي، تندرستي، نشاط، روابط اجتماعي و دوري جستن از بيماري‌ها، مهمترين انگيزه‌هاي شرکت در ورزش است و ورزش‌هاي همگاني به شيوهاي استاندارد به منظور ارتقاي سلامت فردي و بهبود کيفيت زندگي تبديل شده‌اند. از نظر سازمان ملل متحد، مفهوم ورزش براي همه يا ورزش همگاني عنصر مرکزي براي فهم ورزش است. به عبارت ديگر، هدف برنامه‌هاي ورزش همگاني به حداکثر رساندن دسترسي و مشارکت مردم در شکلهاي مناسب فعاليت‌هاي جسماني و در برگرفتن تمام گروه‌هاي جامعه صرف نظر از جنسيت، سن، توانايي‌ها يا نژاد است. ورزش همگاني به عنوان استثنايي‌ترين محصول و نياز زندگي امروزي است و به عبارتي ضامن سلامتي آيندگان است. به همين دليل هدف ورزش همگاني عبارت از کسب سلامتي و تناسب اندام در افراد، بهبود کيفيت زندگي، حفظ استانداردهاي اخلاقي و بهبود شخصيت فردي، لذت بردن از اوقات فراغت، بهبود سطح رفاه اجتماعي، افزايش شرکت‌کنندگان در ورزش و تحرک است.
بر اساس بند ۳ قانون اساسي، توسعه ورزش همگاني براي عموم مردم به عنوان يک راهبرد اصلي، وظيفه حاکميتي دولت در جهت ارتقاي سلامت جسماني، رواني و اجتماعي و برنامه‌هاي راهبردي و عملياتي ايجاد نشاط عمومي و شادابي اجتماعي مدنظر جمهوري اسلامي است.
تدوين برنامه‌هاي بلندمدت در ورزش متناسب با سند چشم انداز ۲۰ ساله، برنامه‌ريزي جامع و راهبردي برنامه‌هاي ۵ ساله در وزارت ورزش و جوانان و تنظيم و نظارت بر برنامه‌هاي عملياتي ورزش همگاني فدراسيون‌ها در سال ۱۳۹۳، تشکيل معاونت توسعه ورزش همگاني در وزارت ورزش و جوانان و ايجاد رديف بودجه مستقل جهت تعميم و توسعه ورزش در فدراسيونهاي ورزشي و ادارات کل ورزش و جوانان استانها، مشارکت و حمايت در برنامه‌هاي توسعه ورزش همگاني در دستگاه‌هاي اجرايي و وزارتخانه‌ها و نهادهاي عمومي دولتي و غيردولتي از جمله اقداماتي است که در دوره گذشته شروع شده است و در آينده نيز به آن بيشتر پرداخته خواهد شد. از جمله برنامه ها در این چارچوب عبارتند از، توسعه ساختاري ورزش همگاني، افزايش ضريب نفوذ فعاليت‌هاي بدني در بين آحاد جامعه، ارتقاي جايگاه ورزش همگاني در کشور و فراهم ساختن زمينه ورزش براي همه، حاکميت نگرش عدالت محور در توزيع امکانات و منابع با اولويت مناطق محروم و اولويت‌دار بودن توسعه ورزش همگاني است. بنابراین ، ورزش همگاني ضرورت امروز و پشتوانه سلامت مردم در آينده است و چشم‌انداز توسعه ورزش همگاني نيز ارتقاي سطح سلامت تن و روان و ترويج نشاط در جامعه است که هم از نظر کمي و هم از نظر کيفي در نظر گرفته شده است. در بخش کمي منظور افزايش ميزان مشارکت آحاد ملت و در بخش کيفي منظور نهادينه شدن ورزش و فعاليت‌هاي بدني در بين آحاد و اقشار مختلف جامعه است.
عمده برنامه ريزي جامع براي توسعه فعاليت هاي ورزش همگاني با هدف اين وظايف عمدتا ايجاد انگيزه و ترغيب جامعه به انجام فعاليت هاي ورزشي با توجه به علاقه‌مندي عموم مردم به رشته هاي مختلف، نهادينه کردن فرهنگ ورزش در بين اقشار جامعه، استفاده مطلوب از اماکن ورزشي و امکان مشارکت و سرمايه گذاري بخش هاي مختلف دولتي و خصوصي و جذب منابع مالي براي حمايت از ورزش در کليه فدراسيون هاي ورزشي است. بخش مهم راهبردهاي نهادينه کردن ورزش و فعاليت‌هاي بدني در بين آحاد و اقشار مختلف است که وزارت ورزش و جوانان در اين بخش مسئولیت خطیری بر عهده دارد و گسترش زيرساخت‌هاي عمومي و اختصاصي توسعه ورزش همگاني و روستايي، بهبود و ارتقاي فرهنگ عمومي ورزش در جامعه، افزايش ظرفيت‌هاي ساختاري توسعه ورزش همگاني و مشارکت در اجراي برنامه‌هاي ورزش با رويکرد پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي را باید مورد نظر داشته باشد.
شوراي ورزش همگاني متشکل از وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهادهايي است که عهده‌دار اداره امور مراکز جمعيتي کشور از جمله: دانش‌آموزان، دانشجويان، کارگران و نظاميان هستند. اين سازمان‌ها در چارچوب سياست‌گذاري و برنامه‌هاي راهبردي وزارت ورزش و جوانان مسئوليت توسعه ورزش همگاني در کليه دستگاه‌ها و نهادهاي دولتي و غير دولتي را بر عهده دارند، لذا به منظور تحقق اهداف و دستيابي به هدف‌هاي پيش‌بيني شده در سند راهبردي وزارت ورزش وجوانان که نزدیک به یک دهه قبل تنظیم شده است، باید اصل را بر توسعه اماکن ورزش همگانی در استان ها بویژه در استان های نیازمند این فضاها اختصاص دهد. هماهنگي در اجراي سياست‌هاي توسعه ورزش همگاني در بالاترين سطح مديريت ورزش همگاني مي‌تواند گام مهمي در اجرايي و عملياتي کردن اين ماموريت‌ها باشد. راهکارهاي همکاري و مشارکت وزارت آموزش و پرورش در توسعه ورزش همگاني ، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي ، وزارت علوم، تحقيقات و فناوري ،شهرداري‌ها ،سازمان ورزش بسيج کشور، نيروهاي مسلح و سازمان صداوسيما باید مد نظر باشد.
نهایتا باید یادآور شد که امروزه قشار مختلف جامعه ما نیازمند پرکردن اوقات فراغت خود با مشغولیت های مفید و اموری است که به نفع خود و دیگر آحاد جامعه باشد. بنابراین در این مسیر نیازمند همیاری و همدلی همه سازمان ها و نهادها هستیم تا در این راستا همکاری و همیاری داشته باشند. نباید فضاهای ورزشی اختصاصی در ادارات و حتی دانشگاه ها به صورت خلوت و خالی از استفاده نگهداری شوند ، بلکه باید از این اماکن به نفع رشد و باروری جسمی و فکری آحاد جامعه مورد استفاده قرار گیرند.